Еврейлер Мысырға Жүсіптен кейін келген болатын. Ол Египеттің іс жүзінде билеушісі болып, перғауынға тек биліктің ең жоғары белгілерін қалдырды. Жүсіптің шақыруымен оның әкесі Жақып бүкіл 67 адамдық отбасымен Мысырға аттанды.
Еврейлер бай топыраққа қоныстанғаннан кейін, елдің бірінші министрі мен қайырымдылығына ұқсас жоғары дамыған мәдениеттің және тайпаның қолайлы жағдайының әсерінен олардың саны тез өсе бастады.
Алайда, Жүсіп қайтыс болғаннан кейін, перғауынның ауысуымен мысырлықтардың олардың арасында қоныстанған адамдарға деген көзқарасы өзгерді, исраилдіктер құлдыққа түсті.
Яһудилер граниттің үлкен блоктарын ойып алып, оларды құрылыс орнына апаруға мәжбүр болды; жаңа арналар қазу және төсеу, салынып жатқан ғимараттар үшін кірпіш жасау және саз және әк илеу, қатыгез бақылаушылар таяқшаларының соққысы астында Нілден суды өрістерді суаруға арналған арықтарға көтеру, Бесінші суретте көрсетілгендей:
«Мысырлықтар қатыгездікпен Исраил ұрпағын жұмыс істеуге мәжбүрледі және саз мен кірпішке салынатын ауыр жұмыстардан және барлық далалық жұмыстардан өз өмірлерін ащы етті» (Мыс. 1: 13,14).
Дәстүрлі көзқарас бойынша Египеттің құлдығы 210 жылға созылды. Мысырдан шыққанға дейінгі жылдарда исраилдіктердің тұрмысы өте қиын болды. Перғауын оның қолданған шаралары жастардың өсуін бәсеңдете алмайтынын көргенде, оған алдымен жасырын түрде, содан кейін ашық түрде Израильдің тайпасынан шыққан ұлдарды өлтіруді бұйырды. Осы кезде Мұсаға Жаратқан Иенің кереметтері көрініп, Құдай оған Мысыр жеріне барып, яһудилерді азат етуді бұйырды. Ол өзінің ниеті мен батасының белгісі ретінде кереметтер жіберді. Мұса перғауынның алдына келді, бірақ ол яһудилерді жіберуден бас тартты. Содан кейін Жаратқан Ие оған он үкім шығарды. Мысырды сұмдық апаттар басып алды: індеттер елді аралап өтіп, ірі қара малы қырылды, бүкіл егін жоғалды.
Ашаршылық пен жойқындыққа қарамастан, перғауын құлдарды босатуға келіспеді. Нашар оныншы рет орындалатын уақыт келді. Жаратқан Ие мысырлықтардың жеріндегі адамдарға қарғыс айтты және бір түнде әр үйдің тұңғыштары өлтірілетінін айтты. Құдай Мұсаға ескерту жасады. Яһудилер мен олардың балаларын қорғау үшін олар тұратын барлық үйлерде жапсырма қою керек болды. Кешке, қанды түннің алдында яһудилер бір қозыны сойып, оның қанымен әр есікке қауіпсіздік белгісін салды. Өлім періштесі бұл белгіні көріп, еврей отбасыларын айналып өтті. Нисан айының он төртінші күні түнде періште мысырлықтардың тұңғыштарын өлтірді, ал еврейлердің тұңғыштары аман қалды. Бұл белгі «Құтқарылу мейрамы» деп аталады (иврит тілінен аударғанда «өту»). Осыдан кейін перғауын яһудилерді Мұсамен бірге жіберді. Осылайша, нисанның он төртінші күні еврей халқының мысырлықтардың қысымынан азат етілуі болды. Яһудилердің барлық балалары құтқарылды.
Осы кезден бастап израильдіктер күндерді санайды, және осы күнтізбе бойынша Пасха жыл сайын сол күні тойланады. 3500 жыл бойы еврей халқы ата-бабаларының өлімнен қалай құтқарылғанын еске алып, жыл сайын Құтқарылу мейрамын тойлайды. Еврей күнтізбесі Григориан күнтізбесінен біршама ерекшеленеді және Пасха жыл сайын Григориан күнтізбесінің басқа күніне сәйкес келеді.
Иисус еврейлердің күнтізбесі бойынша Құтқарылу мейрамында қамауға алынып, өлім жазасына кесілді - сол күні барлық еврейлер б.з.д. 1500 жылы қалай өлім олардың үйінің жанынан өтті болғандығын еске алу үшін қозы шалды. «Ибраһимнің құрбандығы» мақаласынан Исаның есімдерінің бірі Құдайдың Тоқтысы болғандығы есімізде.
Құдайдың Тоқтысы Иса, яһудилердің күнтізбесі шыққан алғашқы Құтқарылу мейрамын еске алу үшін, барлық еврейлер тоқты шалған күні құрбандыққа шалынды. Сондықтан еврейлердің Құтқарылу мейрамы «Песах» Пасха мейрамымен бір мезгілде тойланады. Пасха - бұл Исаның өлімі туралы еске алу, және ол Песах мейрамына сәйкес келгендіктен, Пасха мен Пасха күнтізбеде қатар орналасқан. (Григориан күнтізбесі еврей күнтізбесінен өзгеше болғандықтан, олар бір күнге емес, көбіне бір аптаға түседі).
ҚазҰУ, Дінтану мамандығы 3 курс студенті,
Дүйсебаева Шапағат Ерғалиқызы
аға оқытуш, PhD. Мұқан Нұрзат.
www.kaznu.kz