Діннің қоғамдағы функциялары

Дінтануды зерттеудің адамның зияткерлік, рухани және мәдени дамуы үшін маңызы зор. Сонымен, ол дін туралы әлеуметтік-мәдени құбылыс, оның мәні мен шығу тегі туралы білім береді, ұлттық және әлемдік діндердің пайда болуымен және дамуымен, олардың мәдени және қоғамдық-саяси өмірдің барлық салаларына үлкен әсерімен, тарих пен қазіргі әлемдегі маңыздылығымен таныстырады.

Дін туралы ғылымды игеру білім беруді гумманитаризациялауға, әлемдік және отандық мәдениеттің жетістіктерін игеруге, жастардың дүниетанымдық ұстанымдарда, рухани мүдделер мен құндылықтарда еркін өзін-өзі анықтауға ықпал етеді. Дінтануда кейбір теориялық ережелер ашылып қана қоймай, қызықты фактілер жиынтығы туралы ақпарат беріледі, оларды білместен өткен және қазіргі кездегі көптеген оқиғаларды – экономикалық, саяси тарихта, ғылым, өнер, әдебиет, мораль тарихында  қазіргі қоғамдық-саяси өмірде және т. б. түсіну қиын. Осылайша, адамның тарихи жадын қалпына келтіруге және дамытуға үлес қосылады.

Дін туралы ғылым ар-ождан бостандығын жүзеге асыруға ықпал етеді. Ар-ождан бостандығы ұғымын қалыптастыра отырып, осы мәселе бойынша құқықтық нормалар туралы ақпарат бере отырып, ол жеке тұлғаның азаматтық қасиеттерінің қалыптасуына ықпал етеді, белгілі бір әлеуметтік-саяси процестерге бағдар береді, діни мәселедегі әртүрлі партиялар мен қоғамдық қозғалыстардың саясатындағы жалпы және ерекше нәрсені ашады. Дінге және ар-ождан бостандығына қатысты қозғалыстарын білу адамның саяси мәдениетінің өсуіне ықпал етеді.

Дінді зерттеу еуропалық  мәдениеттер туралы, жалпы адамзат тарихы туралы білімді кеңейтуге ықпал етеді. Бастапқыда салыстырмалы лингвистика мен дін тарихына сәйкес дамып, дінтану біртіндеп әр түрлі әдіснамалық негіздермен сипатталатын тәуелсіз ғылым ретінде қалыптасты. ХХ ғасырда дінтану әр дін ерекше, әрқайсысы адамның өміріне мән береді, маңызды сұрақтарға жауап береді және өмірлік мақсаттарды көрсетеді, бірақ олардың барлығы адамзат баласының бірлігін көрсететін ортақ белгілерге ие. Қазіргі Дінтану әртүрлі діндерді адамзаттың біртұтас мәдениетінің маңызды құрамдас бөлігі ретінде қарастырады, әлемдік діндерді – буддизмді, христиан дінін, исламды және дәстүрлі аймақтық немесе ұлттық діндерді, сондай-ақ қазіргі заманғы діни қозғалыстар мен діндерді бірдей қарастырады. Дінтану діндердің пайда болу, қалыптасу және даму себептерін олардың әртүрлі процестермен өзара әрекеттесуі тұрғысынан талдайды.

Осылайша, толеранттылықты, өзара түсіністік пен өзара құрметті қалыптастыруға ықпал ететін дін туралы ғылымды зерттеу білім беру мен тәрбиелік мәнге ие. Қазақстанда көпұлтты мемлекет жағдайында дінтануды зерттеу әр түрлі діндердегі жалпыадамзаттық құндылықтарды анықтай отырып, адамның діни және діни емес нанымдарын құрметтеуге тәрбиелеуде асыл рөл атқарады.

Қазіргі әлемнің гуманистік құндылықтарын бекіту, азаматтық келісімді қамтамасыз ету, адами қарым-қатынастарды, оның ішінде әртүрлі діни және діни емес дүниетаным өкілдерін үйлестіру үшін дінтануды зерттеудің маңызы зор. Теориялық ережелер мен фактілерді ассимиляциялау өркениет пен адамзаттың ядролық дәуірде өмір сүруінің жолдарын іздеудің, экологиялық дағдарыстың өсіп келе жатқан қаупі жағдайында табиғатқа жаңа көзқарас қалыптастырудың бағыттарын ұсынады. Дінтануда баяндалған идеялар қайырымдылық іс-шараларға және мейірімділікке қатысуға, ұятсыздық пен арсыздыққа, қатыгездік пен зорлық-зомбылыққа қарсы тұруға, қоғамды әлеуметтік сауықтырудағы бірлескен іс-әрекеттерге, оның адамгершілік жандануына қатысуға шақырады.

Автор: 

Олжабай Нұрлан,  Мұқан Нұрзат

Әл-Фараби атындағы Қазақ  Ұлттык Университетінің

Философия және саясаттану факультеті 4 курс, студенті

Ғылыми жетекші, Философия және саясаттану факультетінің PhD, аға оқытушысы