Ассалаумағалейкум алаш елі. Ас адамның арқауы, тіршілікте тіреуі. Аллаға аян, әмбеге аян. Қазақ атты халықтын қасиетті бренді адал малдын етін асу. Жесен түсіне, жемесен түсіне кіретін бұ жарық тықты жақсы көрмейтін қазақ жоқ. Ендеше елімізге кеңінен танымал ет жеу дәстүрінен айнымай, бұл дәмді біреу «бешбармақ» дейді, ауылдағы жайсандар ет асып, қазан көтеру дейді. Дұрысы ет асу. Осы орайда сырлы сұқбатқа , тілдің туын көтеріп жүрген филология ғылымдарының докторы, профессор, әрі өз шаңырағының тамаша аспазы Салқынбай Анар ханымды тартып, пікірін параққа түсірген едік. Әрине Анар ұстаз әуелі тіл маманы ретінде өз ойын осылай өрді: Бір ұлт шай берумен, екіншісі кофе беруімен ерекшеленіп, ұлттық дәстүрін танытып жатады. Біздің ұлттық дәстүріміз, салт-санамыз сіңген кәделі тағам – Ет. Алдымен, ата көрген, ана көрген қазақ баласы ешқашан өзінің ата-бабасынан қалған ұлттық асы «Ет-ті» «бешбармақ» деп атамаса керек-ті. Бесбармақты «Қазақ әдеби тілінің сөздігінде» - «өзге ұлт өкілдерінің атауы» деп дұрыс көрсеткен. Бешбармақ сөзі – «Туземдіктер, кыргыз-кайсактар шанышқы мен қасықты білмейді екен» деп қазақтың етті қолымен жеуін мазақ етуден шыққан. Мұны кезінде айтқан ғалымдар да ақын-жазушылар да көп еді. Қазір келеңсіз қолданыстар тілді теледидар арқылы жаулап бара жатыр.«Ет асудың» өз жолы мен жүйесі бар. Қазақ елінің әр аймағының өзінің ет асу жолы бар. Бұл табиғаттың мінезімен тікелей байланысты. Күні суық, аязды солтүстік пен орталық өңірде майлы еттің, қазы-қарта, жал-жаяның мол салынуы – суықтан қорғану үшін табиғи қажеттіліктен туындаса, күні жылы оңтүстікте еттің аздау, нанының молдау салынатыны тағы бар. Ет асу – келген қонақтың дәрежесімен, мәртебесімен байланысты. Құдаға асылатын ет, құдайы қонаққа асылатын ет, күйеуге, қыз-қырқынға асылатын ет т.б. Ет асудың мерзімдік жүйесі бар: көктемде – сірне, жазда – бағлан қозының еті, күзде – күздік, қыста - соғым сойылады. Сойылған мал мүшесін мүшелеп асудың да, оны қонаққа тартудың да өзіндік жүйесі бар. Бас – жасы үлкен кісіге, жамбас – сыйлы кісіге, төс – күйеу балаға, сирақ – бала-шағаға, өкпе-бауыр – жаңа құдаларға т.б. тартылады.Асылған етке нан салудың да, тұздық дайындаудың да түрлі жолдары бар. Мұны да әр аймақта әр түрлі қабылдап, қолданады. Ет асу , ет жеу – тамақ ішу , қарын тойғызу емес, үлкен тарихи дәстүрді бойына сіңірген ұлттық тағылымды танытады. фото zhensovet.kz сайтынан алынғанАйтылған пікірге алғыс білдіріп, біз ет асу өнерін баян етейік. Ет етке, сорпа бетке дегендей дәмнің маңызы сорпада. Әуелі етті тазалап жуып, бисмиллаһ деп қазан саламыз. Етті адам санына қарай салуды ұмытпау керек. Тиісті еттің мүшелерін 1,5-2 сағат қайнатып, бастапқыда пайда болған көбігін тазалап алу керек. Содан соң нан жайып, қамырын илеу керек. Қамыры мейлінше жұмсақ, жұқаға жақын нұсқада болуы артық емес. Сорпа қайнау барысында картоп, сәбіз салу тағамға дәм қосады. Ет қайнап бітіп, оны толығымен алып. Сол температурада қамырды салып 3-4 минуттай куту керек. Білгенге маржан піскен қамырды сүзіп алып, бетіне даяр етті салып, тарта берсе болады. Сорпаға қонақ қалауы бойынша құрт, айран қатып ішуге болады. Еттің негізгі құнары сорпаға сіңгендіктен еттен кейін сорпа ішсе, ет адам бойына тез тарайтыны тағы бар.Ана көрген тоң пішер арулар мұны білсек керек. Білсін мейлі білмесін, қазақтың қадірлі асынан артық қазақ үшін құнарлы ас жоқ. Ет асу , ет жеу – тамақ ішу , қарын тойғызу емес, үлкен тарихи дәстүрді бойына сіңірген ұлттық тағылымды танытады. Ұлттың асын ұлтқа үйрету артықшылық болғанымен, бүгінде жаңаруға бейім келген бойжеткендерге бір ескере кетудің жөні кеп тұр. Адал ас адамға әсер етеді. Сондықтан салауатты тамақтану үшін құнарлы, нәрлі тамақ ішу керек. Бұл сипатқа қазақтын ет асып,сорпа ішуі әбден сай келеді. Міне осы ойларды қорытып отырып жеген асынызға Алла береке берсін. Емберді Байжан