Әл Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Философия және саясаттану факультеті Дінтану мамандығының 3 курс студенті Сарсенбиев С.А.
Жетекшісі аға оқытушы Тунгатова У.А.
Жалпы қазіргі қоғамда дін мен дәстүр сабақтастығы өзіндік орнын алып адамзат баласына, әлеуметтік ортаға кейбір сауалдарымен жекелей ойландыруға әкеліп соғуда. дін және дәстүр қоғамда қатар жүретін егіз ұғым іспеттес. алайда таяқтың екі ұшы болады демекші, кейбір дін мен дәстүрдің феномендері бір-біріне қарсы келіп қалып жатады. қазақ қоғамынада дін мен дәстүрдің екі әсеріде келіп тиді.
мәселен айтсақ қазақ жеріне о бастан ақ мың түрлі ілім мен жүз түрлі діни культтердің келе қалғанын біле аламыз. тарих сахнасында сонау түркілік заманнан бастау алған тәңіршілдік, одан бертін келі
зорастризмнің кейбір культтері мен қатар бақсылықта қазақ тарихында орын алғанды. уақытында ата-бабаларымыз исламдықты жанына жылы тұтып өз еріктерімен қабылдап, Алланы танып мұсылмашылдыққа бет бұрғанды. Содан бері қазақ қоғамы толықтай мұсылман халқына айналғанды. Бұған себеп, қазақ қоғамына мұсылманшылық таңсық дүниедей болмады. Себебі сол түркі заманындағы тәңірі, осы бір Алла ғана болатын. Яғни ең басты сәйкестік осында! Ал дәстүрге өте бай қазақ қоғамы сандарлы тарзаманның талай талай қисынынан өтіп қазіргі уақытқа аман сау аяқ басқанды. Осы уақыттарда дәстүрлі дініміз бен ілімізге кейбір жат ағым ықпалына түсіп кеткен азаматтар мен азаматшалар өз қарсылықтарын білдіруде. Яғни кейбір
салт-жоралғымыздағы дәстүрлі іс- әрекеттерімізді жоққа шығарып, бидағатшылдық деп тануда!
Оларға бабам ұлы хакім Абайдың өзі айтқандай "шала молда дін бұзар"- деп, яғни меніңде айтарым ол бидағатшылдардың барлығы дерлік шала молдалар. Басты себеп толықтай діни рәсімдердің ара жігін аттамай, оң- солын айқындап алмай, тек бір білгенімен жүріп адами тұрғыдан толықтай салыстырмалы түрде ойла ай сол сөзінде қатып қалғанында еді. Асыл пайғамбарымыз Мұхаммед Мұстафа (с.ғ.с) нің өзі не айтты!? Онысынан хабары жоқ екендігін білеме, білмейме бір Аллаға ғана мәлім! Яғни пайғамбарымыз (с.ғ.с) өзі "жамағат арасында фитна, яғни бүлік тудырмаңдар"-деді. Адам үйренгенін, білгенін әуелі саралап, салыстырмалы
ойлап содан кейін ғана қорыта шығаруы шарт! Яғни біз қазақ қоғамы бұның барлығында толыққанды ұғынып, білгенді едік. Біз қазақ қоғамы осы күнге дейін жат ағым ықпалына ермей, саралы түрдеп ойлап дін мен дәстүр феноменін қатар байланыстырып сабақтастырып егіз ұғым еткен едік! Бізге дейін, яғни қазіргі қазақ қоғамына соны жеткізген еді емес пе?! Ал қазірше, мүлдем олай емес! Дәстүрімізден дінімізді алшақтырып бара жатырғандай!
Жоқ, олай емес! Дініміз ислам, дәстүрлі ханафи мазхабы. Яғни дін мен дәстүрді толықтай байланыстырып о ырған ханафшылқдық. Бидағатшылдар мен дінді бұзушыларға айтарымыз шалалыққа жол бермей толықтай діни біліммен қуаттанып барып өз ойларын білдерсе игі деген ниеттеміз!
Қорыта айтсақ дін мен дәстүр сабақтастығының қазақ қоғамындағы орнын білеміз. Дін мен дәстүрдің қатар егіз ұғым екендігін білеміз! Жалпы қорытындысын айтсақ дінді дәстүрден, дәстүрді діннен ажыратып жоқты жоққа айналдырудың қажеті жоқ!