Мен сіздерді оқыдым, Лира, Дархан, Аягүл, Ардақ!

(жалғасы)

Дархан ағаның дара қыры

Дархан Бейсенбекұлының есімін журналдан оқығаным болмаса, ол кісінің шығармашылығымен таныс емес едім. Лира әпкеміздің кітабын түгесіп болғаннан кейін, Дархан ағамыздың кітабын қолыма алдым. Көлемі алақандай «Тағдыр тақтасы» деген шағын кітапқа жазушы ағамыздың бар болғаны он әңгімесі топтастырылыпты. Д.Бейсенбекұлының көңіліне келмесін, меніңше, бұл жинақ кітаптан гөрі жинақ кітапша деуге келіңкірейтін сияқты. Бұл кітапша да «Жалын» баспасынан, «Жас толқын» сериясымен шыққан екен. Сыртқы дизайны жоғарғы деңгейде. Мұқаба сыртында бейнеленген қолдың суреті кітаптың атынан хабар беріп тұрғандай. «Тағдыр тақтасы» деген атауының өзі «мені оқып көр, өкінбейсіз» дегендей әсер қалдырады.
Бейсенбекұлының «Жерсағыз» әңгімесі қатты ұнады. Суреттеуі де қызық, кейіпкерлерінің диалогтары да ерекше. Жігіттің ішкі монологы да жақсы жазылған. Әңгіме былай басталады:
«Ол лифтіге кіріп келгенде, мен оған арқамды беріп тұрғам. Бірақ, қабырғадағы үлкен айнадан бәрін көріп тұрмын. Көріп қана тұрғам жоқ, ашқарақ көзімнің жанарымен ішіп-жеп барам. «Түу, көзде де ұят жоқ». Ішкі ойым болса да, көзімнің онымен санасатын түрі көрінбейді».
(Д.Бейсенбекұлы, «Тағдыр тақтасы», «Жалын» баспасы, 2008 жыл, 3-бет)
Көріп отырғаныңыздай, шығарма кейіпкердің ішкі монологымен басталған. Шығарманы бастаудағы автордың формасы жақсы. Лифтіде іштей өз-өзімен сөйлесіп әбігерге түскен жігіт, қасында тұрған қызға айнадан көз тастап, «сол қыз ба, сол қыз емес пе» деген сұрақ санасынан кетпей қояды. Содан кейін тәуекел етіп, жанында тұрған қыздың өзінен сұрауға бел буады. Ол шығармада былайша көрініс тапқан:
« – Сіз Шырын емессіз бе?! –- дедім.
Жанымдағы лифтіге тоғызыншы қабаттан мінген қыз күліп жіберді. Ал бесінші қабаттан отырған талдырмаш қыз маған қарап, кешіріңіздер, маған емес, үңіліп тұрған айнаға қарап:
– Иә, мен Шырынмын, – деді». 
(Д.Бейсенбекұлы, «Тағдыр тақтасы», «Жалын» баспасы, 2008 жыл, 4-бет)
Тағы да әңгімеден үзінді келтірейік.
« – Алақаныңызды ашыңыз. 
Шырын оң қолын көтерді де алақанын жайды. Бірақ түсінбей тұрғандығын жүзінен аңғардым. «Мынауың жарым ба?» деп ойлағаны кәдік. Сүйрік саусақтарды біріктіріп тұрған аппақ алақанға жастық тәрізді сағыздың бір данасын салдым да, сыртынан өзімнің қолыммен бүктіре қыстым. Шырын маған әлі де үркектей қарап тұр.
– Қазір қалтамда жерсағыз жоқ. Әзірше осыны ала ғой, – дедім. 
Ол күліп жіберді. Әлемдегі мөлдір тамшылардың сылдырлы тұнық үнін өзінің сыңғырлы қауызына сыйғызған әдемі күлкісімен…»
(Д.Бейсенбекұлы, «Тағдыр тақтасы», «Жалын» баспасы, 2008 жыл, 4-5 бет)
Сіздерді қайдам, өзіме жазушының қыздың күлкісін суреттегені қатты ұнады. Жазушы өз әңгімесінде сағызды ең алғаш зауыттан жасап шығарған емес, далада өсетін жерсағызын шайнап өскендігін еске ала отырып баяндайды. Иә, шынымен де әрбір ұл-қыздың балғын балалық шағы керемет емес пе?!
Балалықты аңсау, сол шақтарды қимастықпен еске ала баяндау –
Бердібек пен Сайын секілді жазушы аталарымызға тән стиль. Осы шығарманы оқығанда ағам екеуміздің көрші балаларға еліктеп қара май шайнағанымыз, кейін келе «Бигбабл», «Дирол», «Орбит» сияқты сағыздарды сатып алу үшін темір тапсырғанымыз да еске түсіп, рахаттана күліп алдым. Әңгімені оқып болғаннан кейін «неге осы әңгімені мен жазбадым» деп те өкіндім. Бізге тек тамсанып оқу ғана қалыпты.
Жастардың тез хат алысатын нәрсесі – М-агент. М-агент арқылы жіберген достығымды қабылдаған жазушы ағамызбен сөйлесудің сәті түсті.
– Ассалаумағалейкүм!
– Уағалейкүм! 
– Қалайсыз?
– Жақсы, өзің?
– Жақсы. 
– Аға сіздің «Тағдыр тақтасы» деп аталатын әңгімелер жинағыңызды оқып шықтым. Ұнады. 
– Рахмет, достым! 
– Сізбен қатар Л.Қоныс, А.Нұрғазы, А.Мантаева деген жас жазушылардың кітаптарын оқыдым. Енді оқырман ретінде өзімнің көзқарасымды білдіріп, мақала жазбақпын.
– Жарайсың! 
– Аға, сізге көкейімде жүрген сұрақтарымды қойсам деп едім. Кітабыңызға, шығармашылығыңызға байланысты.
– Қоя ғой!
(Осыдан кейін біздің сұхбатымыз басталды. – Ж.Б.)

Оқырман: Неге кітабыңызға алғысөз жаздырмадыңыз? Мысалы, Аягүл мен Ардақ сынды жас қаламгерлердің кітаптарына үлкен жазушылар алғысөз жазыпты.
Жазушы: Қазір кітапқа алғысөз жазу міндетті емес. Ол кеңестік кезеңнен қалған дәстүр болатын. Қазір тіпті өз кітабына алғысөз орнына авторлық тілек ретінде, авторлық жолашар жазылады.
Оқырман: – Түсінікті. Мен оқыған кітабыңыз алғашқы еңбегіңіз бе? Әңгімелеріңіз қандай мерзімдік басылымдарға шығып тұрады?
Жазушы: – Барлық газетке шықты десем де болады, інім. Журналдарға да. Бірнеше ұжымдық кітаптарға да шықты.
Оқырман: Тек әңгіме жанрында ғана қалам тербейсіз бе? Повесть немесе хикаят жазасыз ба?
Жазушы: Әрине. Драматургияға да ақырындап қалам тартып жатырмыз.
Оқырман: Ал, новелла жазасыз ба?
Жазушы: Новелла да жаздым. Үш-төртеу ғана. Новеллам мөлтек сырға ұқсап кетті ме, өзім де ұқпай қалдым.
Міне, азғантай уақытқа созылған сұхбатымыз осылай аяқталды. Ағамыздың шаруасы шығып қалды ма әлде уақыты болмады ма, ол жағы белгісіз, әйтеуір соңғы сұрағымды (сүйікті жазушылары туралы қойған сұрағымды) жауапсыз қалдырды.

Жалғасы бар...