“Ұл туғанда кун туар”
“Балалы үй – базар, баласыз үй – қу мазар”
деген баланың маңыздылығын көрсететін мақал-мәтелдер қазақта молшылық. Адам баласы дүниеге келгенде ата-анасының жүзіне қуаныш сыйлайды емес пе? “Міне, менің ұрпағымның жалғастырушысы, атымды шығаратын, абыройымды көтеретін” немесе жай ғана “Қартайғандағы тірегім, қарайтыным” секілді бірталай үміт артады. Алайда, соңғы уақытта еститініміз өңкей бұзақылық. “Бір мектеп оқушысы екінші оқушыны атып кетті, пышақтап кетті, суық қаруды заңсыз сақтағаны үшін ұсталды, ұрлады және т.б.” Бұндай жастарда сонша қатігездік қайдан табылды? Ата-анасының артқан үміттерін осылайша ақтамақ па? Жастарымыз қайда бара жатыр?
Қылмыкер жастарды бұндай істерге не жетелейтінің қарап көрейік. Бірде өзім сондай азаматтармен сөйлесіп көргенімде айтатын себептері келесідей болып шықты: “Ол мені сатып кетті”,”Мені сыйламайды, дұрыстап амандаспайды, артымнан жаман сөздер айтады” немесе “Жинап бересін деген ақшаны уақытында жинап бермеді” – секілді себептерді көб естідім. Бұдан басқа да шынымен-ақ “себеп” болар сөздер де бар шығар бірақ осының өзіне қарағанда сол жастардын басқа ойланатын нәрселері жоқ сиақты. Бұндай адамдарға білім де керек емес, оқуды бір амалын тауып бітірермін дейді. Жұмыс та табылар, ағам бар көкем бар деп өзің бос сезінеді. Бала деген жас кезінде оқып, білім алып адам болып, тұлға болып қылмыскер емес есі бар қоғамның сыйлы азаматы болуға тырысуы керек емес пе? Абай атамыз айтып кеткендей кетігін тауып барып қаланбайды ма? “Бала, баланың ісі шала” – деп бекер айтпаған.
Менің ойымша, жас ұрпақ бір-бірімен білек күшімен ғана емес, біліммен де жарысып, көп білуге тырысуы керек. Жастайынан кітап оқып, дұрыс адамдардан үлгі алып, бойына жақсы қасиеттерді сіңіре беруі керек. Ондай азаматтардан бір нәрсе шығар, ондай ұрпаққа үміт артуға болады. Ал бұның бәрін үйрететін, бірден бір үлгі болатын сол үміт артып отырған ата-ана. Перзентінің адам долуын қаласа оған тәрбие беруден жалықпауы керек. Жұмысан шаршап келгенің сылтау қылмауы керек. Түсіндіруге ерінбеуі керек. Өзім бірнеше рет ата-аналардын ештенені түсіндірмей жай ғана “болмайды” деп қоя салғаның көрдін. Ол, менінше, дұрыс емес. Баламен сөйлесу керек, оған көңіл болу керек, өйткені ата-анасынан үйренбегенде, ешкімнен үйренбейді.
Қорытындылай келгенде, ақыл мен жақсы мінездердін жоғалуына жол бермеуіміз керек. Қоғамның адамға қатты әсер ететіні барлығымызға белгілі. Ендеше сол қоғамды ақылды, парасатты, сенімді және талпынысы бар азаматтармен толтыратын болсақ, ата-анасының да үмітін ақтар, елімізді де одан ары көтерер азаматтар болады.