Қазақстан армиясындағы әскери атақтардың реті

7 мамыр – Отан қорғаушылар күніне орай ҚазАқпарат оқырмандарына Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің әскери атақтары, әскери шен жайлы ақпаратты ұсынады.

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері сапындағы қызмет ететін азаматтарға әскери мамандығына, қызмет бабына, сіңірген еңбегіне, әскери және арнайы дайындығына, әскери қызмет түріне қарай арнайы әскери атақ (шен деп те айтылады) беріледі. ҚР Қарулы Күштерінің әскери шені Қазақстан Республикасының «Жалпыға ортақ әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» 1993 жылдың 19 қаңтарындағы заңына сәйкес офицерлік және сарбаздық (сержанттық) болып бөлінеді.

Сарбаз атағы өз ішінде екіге, яғни сарбаздар мен матростар және сержанттар мен старшиналар санатына бөліп қарастырылады.

Ал офицер атағы үш санатқа: кіші офицерлік, аға офицерлік және жоғары офицерлік құрамға бөлінеді.

Сонымен қатар, әскери шендердің жауынгерлік және кемелік (флот) деп бөлінетінін ұмытпаған абзал. Медициналық және заңгерлік әскери-тіркеу мамандықтарына ие офицерлердің әскери шеніне «медициналық қызметтегі» және «әділет» сөздері қоса аталады.

Ал жоғары офицерлік құрамға жататын авиация саласындағы (ұшқыш, инженерлік, инженерлік-авиациялық білімі бар) әскери шендерге «авиация» сөзі қоса айтылады.

Ал запасқа немесе отставкаға шығып кеткен азаматтардың әскери атағына «запастағы» немесе «отставкадағы» сөзі жазылады.

Әскери атақтардың реті қандай?

Сонымен әскери атақтардың ретін сарбаздық, яғни сержанттық құрамнан бастасақ. Бұл құрамның әскери бөлігіндегі рет төменнен жоғарыға санағанда мынадай: қатардағы жауынгер, ефрейтор, кіші сержант, сержант, аға сержант, үшінші сыныпты сержант, екінші сыныпты сержант, бірінші сыныпты сержант, штаб-сержант және шебер-сержант. Ал кемедегі құрамда сержанттық атақтың тәртібі мынадай: матрос, аға матрос, екінші сатылы старшина, бірінші сатылы старшина, бас старшина, үшінші сыныпты старшина, екінші сыныпты старшина, бірінші сыныпты старшина, штаб-старшина және шебер-старшина.

Әскери саладағы офицерлік құрамның реті: лейтенант, аға лейтенант, капитан, майор, подполковник, полковник, генерал-майор, генерал-лейтенант, генерал-полковник және Армия генералы.

Кеме саласындағы офицерлік құрамның реті: лейтенант, аға лейтенант, капитан-лейтенант, үшінші рангтағы капитан, екінші рангтағы капитан, бірінші рангтағы капитан, контр-адмирал, вице-адмирал, адмирал.

Жалпы сержанттан (старшиналар) құрамы әскерді басқару жүйесі мен Қарулы күштердегі командалық құрамның сан жағынан ең көп отрядына жатады. 1993 жылдың 19 қаңтарында шыққан «Жалпыға ортақ әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы» заңға 2002 жылдың 29 қаңтарында өзгерістер енгізіліп, әскери шендердің атауы біршама өзгеріске ұшырай бастады.

2005 жылы заң нақтылана түсіп, старшина, прапорщик, аға прапорщик, кіші лейтенант секілді шендер алынып тасталды. Алайда олардың орнына кіші сержант, үшінші сыныпты сержант, екінші сыныпты сержант және бірінші сыныпты сержант секілді әскери атақтар пайда болды.

Әскери атақтар погондар арқылы айқындалып, ажыратылады. Погондар әскери қызметкерлердің шерулік (парадтық), күнделікті, далалық және жұмыс киімдеріне тағылады.

ҚазАқпарат