Елбасының Қазақстан Қарулы Күштерін құрудағы рөлі

1990 жылдан бастап бұрынғы КСРО-ға қарасты мемлекеттер тарай бастады. Қазақстан да дәл сол жылы 25 қазанда "Егемендік" туралы декларацияға қол қойды. 1991 жылы Тәуелсіз елдер Қарулы күштерін құру туралы бұрынғы Кеңес Одағының басшылары ойлана бастады. Осыдан соң әр ел өз қарулы күштерін құруды қолға алды. 1992 жылы 7 мамырда Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың жарлығымен "Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері" құрылды. Еліміздің айбыны саналатын Қарулы Күштерді құруда Елбасының еңбегі орасан зор. Бүгінгі 7 мамыр Қарулы Күштердің құрылғанына 29 жыл толуына орай Елбасы – Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан армиясын құрудағы рөліне тоқталып өтейік.

Қазақстан өз тәуелсіздігін жариялаған уақытта біздің еліміздің аумағында көптеген әскери бөлімдер, базалар, әскери ғылыми-зерттеу базалары мен оқу-жаттығу полигондары орналасқан болатын.

1992 жылы 7 мамырда Алматыда өткен мемлекетаралық орыс-қазақ келіссөздері кезінде Қазақстан Республикасы аумағында әскери құрамаларды бөлу жүзеге асырылды. Дәл осы күні Қазақстан Президентінің No745 "Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құру туралы" жарлығымен Қазақстанның Қарулы Күштерін құру заңы жарияланды. Оның аумағында орналасқан бұрынғы КСРО Қорғаныс министрлігінің барлық құрамалары мен әскери нысандары, Ресей Федерациясының юрисдикциясында қалған бірнеше құрамалар мен нысандарды Қазақстанның иелігіне өтті.

"Егеменді Қазақстан құрылғаннан бастап ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мемлекеттің бірінші кезектегі міндеті болды", - деген еді Елбасы.

Елбасы айтқандай, «бұл барлық жағынан Қазақстан үшін қиын кезең болды». Көптеген саяси сарапшылар ел үшін елеулі әлеуметтік-саяси және этникалық қақтығыстарды болжады. Сол кезде мағынасыз қанды ұлтаралық қақтығыстардың толқыны бұрынғы Кеңес Одағының көптеген аймақтарынан өтіп үлгерді.

 Осындай қиын жағдайларда, Елбасы бастаған Қазақстан халқы елдегі тұрақтылық пен халықаралық бейбітшілікті сақтап қалды.

1993 жылы 11 ақпанда Президент Қазақстан Республикасының Бірінші әскери доктринасын жүзеге асыру әскери заңдар блогын қабылдау қажеттілігін алға тартты. Аз уақыт ішінде әскери мәселелер бойынша бірнеше заңдар қабылданды.

1993 жылы 9 сәуірде Президент «Қазақстан Республикасының қорғанысы және қарулы күштері туралы» заңға қол қойды, ол мемлекеттің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ететін көптеген басқа құжаттарды әзірлеудің іргелі негізіне айналды.

Қарулы Күштердің құрамы анықталды, оның құрамына әскери басқару және басқару органдары, Қарулы Күштердің түрлері – Құрлық әскерлері, Әуе күштері, Әуе қорғанысы күштері, Әскери-теңіз күштері, тыл, дирекция және Азаматтық қорғаныс бөлімдері енді. Соғыс уақытында олардың құрамына ҰҚК Шекара әскерлері, Ішкі істер министрлігінің Ішкі әскерлері, Республикалық ұлттық ұлан, командалық-басқару органдары мен Азаматтық қорғаныс бөлімдері кіретіндігі баса айтылды.

Қазақстанның Қарулы Күштерінің әлеуетін сол уақытта Ресей сарапшылары жоғары бағалады.

1999 жылы желтоқсанда Президент Нұрсұлтан Назарбаев бастаған Қауіпсіздік Кеңесінің отырысында Қазақстанның 1999-2005 жылдарға арналған ұлттық қауіпсіздік стратегиясы қаралды.

2000 жылдың 10 ақпанында Елбасы Қазақстанның жаңа Әскери доктринасын мақұлдады, ол біздің елімізде одан әрі әскери дамуды жүзеге асыру үшін принциптік маңызы болды. Халықаралық және ұлттық құқық нормаларына сүйене отырып, доктрина мемлекеттің әртүрлі институттары арасындағы қорғаныс саласындағы қатынастарды реттеді.

2000 жылғы доктринада елдің әскери қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелерін шешуге жаңа көзқарас қолданылды, бұл мемлекеттің бүкіл әскери ұйымын терең, түбегейлі қайта құруға мүмкіндік берді.

Елбасы ХХІ ғасырдағы болашақ қазақ жауынгерінің бейнесі жалынды патриотизммен, жоғары интеллектпен, жақсы дене бітімімен және салауатты өмір салтымен ерекшелену керектігін атап өтті.

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанның Қарулы Күштерін, басқа да әскерлері мен әскери құрамаларын ойдағыдай дамытуға, олардың бүгінгі өмір шындығына сәйкес әлемнің жетекші елдерінің деңгейіне сәйкес келуіне жағдай жасады.

Елбасы әскер түрлерінің даму жағдайына қызығушылық танытты, олардың жеке құрамымен жиі кездесті, болып жатқан оқиғаның мәніне терең бойлай отырып, маңызды жаттығуларға жеке өзі қатысты.

Қазіргі заманғы Қазақстан армиясы республикамыздың әскери қауіпсіздігін қамтамасыз етудің сенімді кепілгеріне айналды. Шетелдік сарапшылар Қазақстанның Қарулы Күштерін посткеңестік елдегі ең мықты Қарулы Күштердің бірі деп таныды.

"Біздің ата-бабаларымыз барлық уақытта жер, ұлттың өмір сүру кеңістігі, сыртқы шекараны қорғау мәселелеріне айрықша және басты мән берген. Сондықтан біз Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап осы нақты мәселелерді шешуді қолға алдық", - дейді Елбасы Н.Ә. Назарбаев.

Қорыта айтқанда, ақпарат пен технология жарық жылдамдығындай дамыған ғасырда Қазақстан қарулы күштері де жаңалықтан құр қалған емес. "Global firepower" мәліметтеріне сүйенсек, Қазақстан армиясы әлем әскерлері тізіміндегі 2021 жылғы рейтинг бойынша 65-орынға тұрақтаған. ХХІ ғасырда еліміз жаңа технологияларды сатып алу жағынан айналасындағы көршілерінен көш ілгері келеді. Еліміздің Қарулы Күштерінің әлеуетімен мына сілтеме арқылы танысуға болады. 

Бүкіл әлем Қазақстанның халықаралық және аймақтық тұрақтылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қатысты жауапты, теңдестірілген және теңдестірілген саясатын біледі. Елбасы – Назарбаев тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап осы жолды ұстанды.

Бүгінде республиканың халықаралық аренада танылуы, оның әлемнің жетекші ұйымдарына кіруі - бұл Елбасының мұқият ойластырылған, ұстамды және парасатты саясатының, оның қажырлы еңбегінің нәтижесі.