Сіз дәл осы мақаланы ағылшын тілінде оқысаңыз да, түсінеріңіз анық. Өйткені, қазіргі таңда екінің бірі аталған тілде жеңіл мәтіндерді оқып, белгілі бір деңгейде өз ойын жеткізе алады. Сіз секілді ағылшынша сөйлесе алатын миллиардтаған адамның тек 33%-ы ғана алғашқы күннен осы тілді естіп өскен.
Тілдің кең таралуы әдетте оны білудің қаншалықты тиімді екеніне және оның географиялық локациясына байланысты болып келеді. Тіл қанша танымал болғанымен, аталған тілде жалпы сөйлеушілер саны мен оны туған тілі санайтындар саны сәйкес келмей жатуы да мүмкін.
Біз бүгінгі мақалаға WordTips жасаған иллюстрацияны пайдаланып отырмыз. Мұнда әр тілде жалпы саны қанша адам сөйлейтіні және оны туған тілі санайтын адамдар саны көрсетілген.
ТілСөйлеушілердің жалпы саныТілдің генеологиялық жіктелуі 1 Ағылшын 1,132 миллион Үнді-еуропалық 2 Мандарин Қытай 1,117 миллион Син-тибет3
Хинди
615 миллион Үнді-еуропалық 4 Испан 534 миллионҮнді-еуропалық
5 Француз 280 миллионҮнді-еуропалық
6 Араб 274 миллион Афро-азиялық 7 Бенгал 265 миллионҮнді-еуропалық
8 Орыс 258 миллионҮнді-еуропалық
9 Португал 234 миллионҮнді-еуропалық
10 Индонезия 199 миллионАустронезиялық
Жоғарыда көрсетілген кесте бойынша, сөйлеушілердің жалпы санының көптігінен бірінші орынға ағылшын тілі жайғасқан. Екінші сатыда Мандарин Қытай тілі болса, үштікті хинди тілінде сөйлеушілер қорытындылайды. Ең әдемі саналатын испан мен француз тілдерінде сәйкесінше 534 миллион және 280 миллион адам ойын жеткізе алады екен. 6 мен 7-ші сатыларда араб және бенгал тілдері орналасқан. 258 миллион адам тіл қатыса алатын орыс тілі 8-ші орында. Португал мен индонезия тілдері кең тараған тілдер ондығын қорытындылайды.
Ал, қай тіл қанша адамның ана тілі саналатынын төмендегі кестеден көре аласыздар:
Тіл
Қанша адамның ана тілі?
Тілдің генеологиялық жіктелуі
1
Мандарин Қытай
918 миллион
Син-тибет
2
Испан
460 миллион
Үнді-еуропалық
3
Ағылшын
379 миллион
Үнді-еуропалық
4
Хинди
341 миллион
Үнді-еуропалық
5
Бенгал
228 миллион
Үнді-еуропалық
6
Португал
221 миллион
Үнді-еуропалық
7
Орыс
154 миллион
Үнді-еуропалық
8
Жапон
128 миллион
Жапон
9
Батыс Пунджаби
93 миллион
Үнді-еуропалық
10
Маратхи
83 миллион
Үнді-еуропалық
Екінші кестеден, кең таралған тілдер тізімінде екінші болып тұрған Мандарин Қытай тілінің алдыңғы қатарға шыққанын көреміз. Ал бірінші кестеде 4-ші сатыны місе тұтқан испан тілі оны ана тілі санайтындар тізімінде екінші орында. 379 миллион адамның бойына ағылшын тілі ана сүтімен дарыған. Одан кейін хинди, бенгал, португал, орыс, жапон тілдері орналасса, 9-шы және 10-шы сатыларда біз естіміген Батыс Пунджаби мен Маратхи тілдері бой көрсетеді.
Бұл кестеде қазақ тілі қай сатыға тұрақтаған?
Жоғарыда көрсетілген иллюстрация бойынша, қазақ тілінде сөйлей алатындардың жалпы саны мен оны ана тілі есептейтіндердің көрсеткіші тең түседі. Яғни, екеуі де – 12,934,060. Осылайша, "Әлемде ең көп таралған 100 тіл" рейтингінде қазақ тілі 89-орынға жайғасқан. Генеологиялық жіктелуі бойынша туыстас келетін түрік тілі 20-орын, өзбек тілі 54-орын, әзірбайжан 82-орынға тұрақтаған.