Қарнымыз ашқан кезде ағза тамақ қажеттілігін біліп, миға әлдену керегі жайлы белгі жібереді. Гормондар тәбетті реттеуде маңызды рөл атқарады: аштық гормоны грелин тәбетті ынталандырады, ал лептин миға жеткілікті жегеніңіз жайлы хабар береді. Бұл гормондардың реттелуіне көптеген факторлар әсер етіп, тәбетке кедергі болуы мүмкін. Әрине, ол өз кезегінде денсаулыққа жағымсыз әсер береді. Ендеше, тәбет не үшін жоғалуы мүмкін?
Вирусты немесе бактериялы жұқпа
Вирусты немесе бактериялы жұқпа, соның ішінде тұмау мен суық тию, ішектер мен несеп шығару жолдарының зақымы — тәбет жоғалуының кең тараған себебі. Біз өзімізді нашар сезінгенде ағза тәбетті реттейтін цитокиндер деп аталатын химиялық заттар бөледі. Бұл бас миындағы нейрондарға әсер ететін жұқпаларға қарсы иммунды жауап болып табылады. Нәтижесінде, тамаққа тәбет төмендейді. Сол кезде ағза тамақ қорытуға энергия жұмсамай, барлық күшті аурумен күресуге жібереді.
Кей дәрі-дәрмек
Дәрігер жазып берген кей дәрі-дәрмектің осындай қосымша әсері болуы мүмкін. Оларға антидепрессанттар жатады. Сондай-ақ, жоғары қан қысымы мен жүрек жеткіліксіздігінен дәрі ішетін адамдардың жиі тамаққа тәбеті болмайды. Қатерлі ісікті емдеу де тәбетті жоғалтады. Емдеудің химиотерапия және иммунды емдеу секілді түрлері талғамның өзгеруіне немесе жүрек айнуға әкелуі мүмкін. Мұндай жағымсыз салдарлар дәрінің себебінен орын алса, оны бірден дәрігерге айту керек. Дәрігер дәріні басқа түріне ауыстыруы немесе тәбет көтеретін құрал жазып беруі мүмкін.
Созылмалы ауру
Созылмалы ауруы бар адамдар жиі тамаққа тәбетін жоғалтады. Созылмалы ауру деп жазылуы қалыпты уақыттан асып кеткен және 3 айдан аса уақыт созылып келе жатқан ауруды айтады. Мысалы: бұлшықеттер мен сіңірлердің ауруы, бас сақинасы, жүйкенің зақымдалуы және т.б.
Жас шамасы
АҚШ Ұлттық денсаулық сақтау институтының зерттеуі бойынша, 30%-ға дейінгі егде жастағы адамдар тәбеттің төмендегенін сезеді және аз тамақ жейді. Ол салмақ тастауға және қоректік заттардың жетіспеушілігіне әкеледі. Сондай-ақ, егде жастағы адамдар жиі шалдығатын Альцгеймер және Паркинсон аурулары салдарынан да тәбет жоғалады. Тіс проблемасы, белсенділіктің жоқтығы және жалғыздық сезімі тәбеттің төмендеуіне себепші болуы мүмкін.
Психологиялық факторлар
Психологиялық денсаулықтың жағдайы тәбетке айтарлықтай әсер беруі мүмкін. Депрессиямен қиналатын адамдар жиі тамаққа деген қызығушылығын жоғалтады. Сондай-ақ, кей адамдарға бірдеңені уайымдаса, мазасызданса және күйзелсе, тамақ батпайды.
Қалқанша бездің төмен белсенділігі
Қалқанша без белсенділігінің төмендеуін гипотиреоз деп атайды. Бұл кезде ол гормондарды жеткілікті түрде бөлмейді. Ол ағзадағы көптеген функциялардың баяулауына әкеледі. Солардың бірі — тамаққа тәбеттің болмауы. Олардың басқа жиі кездесетін белгілеріне салмақтың артуы, шаршай беру және депрессия жатады.
Анорексия
Бұл ауыр психикалық ауру. Анорексия кезінде адам тамақты шектеу немесе өте көп физикалық жаттығулар жасау арқылы дене массасын азайтқысы келеді. Бұл жағдай да тәбеттің төмендеуіне әкелуі мүмкін. Бұл аурумен қиналатын адамдар жиі өз денесі жайлы жағымсыз көзқараста болады. Ол арнайы медициналық көмекті қажет етеді. Себебі оның ұлғайған түрінде емделуші өміріне қауіп төнуі мүмкін.
Алкогольді тәуелділік
Алкогольді өте көп ішу ағзаға көптеген салдарлар әкеледі: асқазан жұмысының бұзылуы, терінің сарғаюы, қол мен аяқтың ұйып қалуы немесе шаншып ауыруы. Ол тәбетке де әсер береді. Алкогольге тәуелді адамдар жиі тамаққа деген қызығушылығын жоғалтады.