Йод әр жасуша үшін зат алмасуды және энергия өндіруді бақылайтын қалқанша безінің жұмыс істеуі үшін өте маңызды. Егер йод аз болса, қалқанша безі толық күшпен жұмыс істемейді. Біз үнемі шашап, ұйқымыз кеп жүреді. Қыста йод екі есе қажет, өйткені ол жаңа фагоциттердің –бактерияларды «жейтін» жасушаларды және дененің сынған, ескі және ісік жасушаларын қалыптастыруға қатысады.
Басқаша айтқанда, йод иммунитет үшін маңызды. Бірақ ағзада йодты қалыпты ұстау үшін не жеп, не ішу керек? Бұл туралы аллерголог-иммунолог Елена Парецкая айтты.
Йод жетіспесе?
Йод көптеген метаболикалық процестердің қатысушысы болғандықтан, ол жетіспесе, бүкіл дене бірден зардап шегеді. Балалардың өсуі мен психикалық дамуы бұзылады, олар сабақты нашар оқиды, жаңа нәрселерді есте сақтау қиынға соғады. Ересектерде иммундық қорғаныс, сүйек және шеміршек тіндерінің қалыптасуы, өнімділік төмендейді, есте сақтаудың бұзылуы орын алады.
Йодтың ұзаққа созылған жетіспеушілігі зобтың пайда болуына әкеледі - қалқанша безінің оның мөлшерін ұлғайту арқылы көбірек гормон шығаруға тырысуына байланысты тамақ ісе бастайды. Йодтың жетіспеушілігі де онкология қаупін арттырады, өйткені иммундық жүйе өз жасушаларын бақылайды.
Қандай белгілер болуы мүмкін?
Балалар мен жасөспірімдерге күніне шамамен 100 микрограмм йод, ересектерге шамамен 150 микрограмм, ал жүкті, бала емізетін аналарға 200 микрограмм қажет. Бұл аз көрінетін сияқты, бірақ біз күнделікті тағамдардан осы аз мөлшерді де ала алмаймыз.
Егер йод жеткіліксіз болса, бұл фактіні сынақтардың көмегімен анықтауға болады, симптомдардан қорытынды жасау қиын, өйткені олар көптеген басқа ауруларға ұқсас. Жалпы, келесі белгілер йод жетіспеушілігін ескертуі мүмкін:
• тұрақты ұйқышылдық, тіпті сіз жеткілікті ұйықтап, жеткілікті демалсаңыз да;
• нашар көңіл-күй, ашуланшақтық;
• аритмия, қысымның жоғарылауы, кеудедегі ыңғайсыздық;
• бас ауруы, бастағы ауырлық сезімі;
• аппетит жоғалту, шаш пен тырнақ проблемалары;
• зейіннің, шоғырланудың, есте сақтаудың бұзылуы;
• ауа-райының өзгеруіне сезімталдық.
Бұл көріністер басқа патологиялармен мүмкін, сондықтан йод қорын толтырмас бұрын сіздің жағдайыңызды дәрігермен талқылаған жөн.
Тамақтан және судан алынады
Йод ағзаға тек сырттан – тамақпен және сусынмен енеді және гормондардың синтезіне жұмсалады. Сондықтан йодқа бай тағамдарды көбірек тұтыну арқылы микроэлементтерді үнемі толықтырып отыру маңызды.
Денені йодпен қоректендіру үшін қандай өнімдерді қолдану керек?
Йодталған тұз, бірақ бәрі емес
Бұл йодтың жақсы көзі, бірақ өнімнің өзі жоғары сапалы, дұрыс сақталған және оны дұрыс пайдаланған жағдайда ғана көмек бееді. Йод ылғалдылықты, жарықты және жылуды ұнатпайды. Сондықтан йодталған тұздың сақтау мерзімі тығыз жабылған банкада 3 айдан аспайды. Йодталған тұзбен тағамды пісіру және қуыруға болмайды, йод буланып кетеді.
Сіз йодталған тұзды теңіз тұзымен алмастыра аласыз, оларды тағамға пісіргеннен кейін, тамақ ішер алдында қосуға болады. Сонда әрбір грамм тұздан 45 микрограмм йод алуға болады.
Йодқа бай 10 тағам
1. Мүкжидек – бұл күзгі жидек 100 г-ға шамамен 350 микрограмм йодты қамтиды. Сондай-ақ С, К дәрумені және иммундық жүйені нығайтатын антиоксиданттар.
2. Құлпынай – 100 г құлпынай йодтың күнделікті 20 пайызын қамтамасыз етеді.
3. Қара өрік – іш қатуды жоюға көмектеседі, ісіктердің өсуін болдырмайды, дәрумендер мен минералдарға бай. 5 дана өрік құрамында 20 микрограммға дейін йод бар.
4. Асшаяндар – 100 г өнімде шамамен 40 микрограмм йод бар, қосымша қажетті микроэлементтерді, майсыз ақуызды және астаксантинді қамтамасыз етеді, бұл миға жақсы әсер етеді.
5. Нәлім (треска) – майсыз ақуыздың тамаша көзі, калориясы төмен және 100 г-да 110 мкг йод бар. Сонымен қатар, оның құрамында фосфор, кальций, магний және Е витамині көп.
6. Тунец – майлы балық, бірақ пайдалы. Ол инсульттің алдын алуға көмектеседі, сонымен қатар фосфор, калий, темір және магний, йодқа (100 г-ға шамамен 20 микрограмм) бай.
7. Күркетауық еті – тек йодтың ғана емес (100 г-да 40 мкг), сонымен қатар құнды ақуыздың, В дәруменінің және майдың аз мөлшерінің көзі.
8. Қабығы бар картоп – пісірілген картоп минералдар мен көмірсуларды толтыруға көмектеседі, тез қанықтырады. 100 г картопта шамамен 60 микрограмм йод бар.
9. Ақ бұршақ – талшыққа, мысға, мырышқа және фолий қышқылына бай. 100 г бұршақта 30 микрограмм йод бар.
10. Теңіз балдыры – йод өнімдері арасында көшбасшы. Оның құрамында 100 г балдырға 300 микрограмм йод бар. Ал теңіз балдырында аз калория бар және май мен көмірсулар дерлік жоқ.
Интернеттегі видеоларға сенуге болмайды
Интернетте йод тапшылығын өте қауіпті рецептпен толтыру ұсынылатын бейнелер бар. Ол бойынша сүтке немесе суға йод тамшысын қосып, осы ерітіндіні ішіңіз дейді. Әрбір тамшыда шамамен 6000 микрограмм йод бар, бұл күнделікті нормадан 20 еседен астамға асып түседі.
Йодтың артық болуы қалқанша безінің бітелуіне және аллергияның дамуына, ұйқысыздыққа, күрт жағымсыз иіспен терлеудің жоғарылауына, треморға және тахикардияға әкелуі мүмкін. Ал мұны ұзақ уақыт жасасаңыз Базедов ауруыдамиды.