Алыптың алтын бармағы

Әзілді отырыстардың бірінде біреу Лев Толстойды келемеждеп «Сенің роман жазғаннан басқа қолыңнан не келеді?» деп сұрайды.

Ондағылар мұны асыра айтқан қалжың деп білді. Бұл шынында да қисынсыз сөз еді. Өйткені, Толстой жұмыс біткеннің бәрінің қалауын табатын. Өйтпесе, жүзге тарта жұмысшысын қалай ғана басқарып отырар еді. Ресейдің әйгілі суретшісі Репин кезінде бүкіл әлемге әйгілі «Толстой атыз басында» атты май бояулы суретін сызған болатын. Репин осы суретті салмас бұрын үшін үш ай бойына дайындалыпты.

Толстой әр кез отбасындағыларға «өз тұрмысыңды өзің жөнге салып, өз қолыңнан келетін шаруаны өзің тындыр» деп ақыл айтып отыратын дейді. Ол әр күні таңертең шанасын сүйреп, үйіне су тасыды. Кезінде бір рота әскерді бастап, соғысқа қатысқаны, шайқас медалін еншілегені де бар.

Жасы алпысты еңсерген Толстой досының мазағына жауап қайтарған жоқ. Үн-түнсіз үйіне қайтты. Келе салып қарбаластыққа түсті де кетті. Ол досының есесін қайтару үшін сиырдың терісінен бір әдемі әрі мықты саптама етік тігіп, үлкен күйеу баласына ұсынды. Ал ізетті күйеу баласы қайын атасының мұндай бағалы тартуын аяғына киіп алуға қимай, етікті кітап сөресіне тізіп қояды.

Толстой атыз басында (Илья Ефимович Репин)

Сол кезде Толстой шығармаларының 12 томдығы жарық көрген болатын. Ол осы етікке 13 том деп белгі жазып қойды. Бұл лезде қызықты әңгіме болып таралып кетеді. Толстой осы қуанышты көңілмен тағы бір қысқа қонышты етікті де жақсы досы ақын Фет Афанасийға тарту етті. Фет аса сұңғұлалықпен Толстойға алты рубль төлейді де, бір парша қолхат жазып «Соғыс және бейбітшілік шығармасының авторы Лев Толстой менің тапсырысымды қабылдп, табаны қалың, өкшесі аласа жұмыр қонышты бір пар етіп тігіп берді. Етікті 8 қаңтарда үйіме алып келді. Мен ақысына алты рубль төледім. Етік өте тамаша тігілген. Ісімерлігінде шек жоқ» деп, хат соңына мөрін басады.

Қолөнер рухтың белгісі. Жұмыс бір адамның идеялық бейнесінің айғағы. Қазіргі заман жастары дене еңбегінен жалтарып, өнер үйренгісі келмейді. Оқу оқығанды ұнататындар мен ұнатпайтындар түгел университет сынды осы бір балға арадай үймелейді. Толстой бүкіл адамзаттың мақтанышы атанды. Оның шығармалар жинағы 90 том болып басылды. Әдебиет көркемөнердің дүниежүзілік мектебі атанды. Шығармалары әлем халқын тамсандырды.

Бірде ол кемежайдан өтіп бара жатқанда, бір салауаты ханым оны жүк тасушы деп ойлап қалады да, шақырып алып өз жүгін көтертеді. Ол күлімсіреген бейнемен ханымның жүктерін жеткізіп береді. Сол кезде ғана жүк көтеріп жүрген адамның Толстой екенін біреу байқап қояды да, айналасына көптеген адамдар жиналып, жапырыла амандасады. Әлгі салауатты ханым ұялғанынан жерге кіріп кете жаздаған екен.

Алмастың алмасты жарқырататыны секілді, ұлы рух еңбекті жаратты. Құдіретті еңбек рухты баулыды. Ұлы жазушы Толстой дене еңбегі мен қолөнерге сәл қараудың рухани жұтаңдық пен идеялық тоқырауға алып келетінін өз өмірі арқылы дәлелдейді.

Қытай тілінен аударған: Қайрат Оразбиұлы

Дайындаған: Алшын Матай

Сурет: baidu.com