Л.Кинг «Как разговаривать с кем угодно, когда угодно»

    Әрбір журналистің ең алғашқы сұхбаты, бойындағы қорқынышы - есінде мәңгі сақталады.Менің Л.Кингтің аталмыш кітабынан алған ойым, болашақ мамандығыма деген дұрыс қадамым болатынына сенімдімін. Л.Кингтен қарапайым ғана екі нәрсені үйренуге болады, және кез-келген уақытта ол ұғымды ұтымды пайдалана аламыз. Оның біріншісі: Л.Кингтің ең алғаш рет 1957 жылы 1мамырда Майами-Бичтегі WAHR шағын радиостанциясындағы мүлдем сөйлей алмай кідіріп қалғандағы жасаған әрекеті. Радиостанцияның бас директоры Маршалл Симмонс, Л.Кингке оның даусы ұнайтындығын айып, оны жұмысқа шақырады. Бірақ, әзірше бос орын жоқтығын айтады. Ларри өз қалтасында бір де бір цент болмаса да күнделікті радиоға келіп, жаңа түскен ақпараттарға, эфирдегі диск-жокеилер мен диктордың жұмысын бақылап, біреуіне қажет болып қалар деген ниетпен заметкалар жазып жүреді. Кенет, бір күні М.Симмондс  әлі тәжірибесіз Ларриді ауырып қалған таңғы бағдарлама жүргізушісінің орнына шығуды тапсырады. Арман орындалды! Енді Ларри таңертеңгілік үш сағаттық бағдарлама жүргізу бақытына ие болды. Қуанышы қойнына сыймаған ол демалыс күндерінің барлығын мәтін жаттаумен өткізеді. Дүйсенбіде эфир уақыты келіп жеткенде, ол біресе су, біресе кофе ішіп әуре болады. Осы кезде директор оны кабинетіне шақыртып, сәттілік тілеп, эфирге Ларри Зайгес деген есімнің орнына алдында жатқан газеттен спирттік тауар сататын жарнамадан «Кинг» атауын оқып, енді сені Ларри Кинг деп атайтын боламыз дейді. Сонымен, Ларри өз орнына келіп, дайындаған әуенін жіберіп, сілейіп тұрып қалады, сөйлеуге бата алмай, біраз уақыт кетіп қалған соң: - Бұл жерде сөйлеу керек! деген айғайдан тез арада ес жиып Ларри өз сөзін былай бастаған екен: Қайырлы таң! Мен бүгін эфирге алғаш рет шықтым және демалыс күндерімнің барлығында осыған дайындалдым. Он бес минут бұрын маған жаңа ат берді, өзім әуен де дайындағанмын. Бірақ, менің тамағым кеуіп кетті және абыржып тұрмын. Ал директор болса, есікті теуіп: «Бұл жерде сөйлеу керек!» деді. Аузынан күштеп болсын сөз шығара алған журналист ендігі уақытта еркін сөйлеп, болашақта ешқашан мұндай күйге түспеген. Бұдан байқайтынымыз, журналист өзі ашылып сөйлесе, басқа адамдар да оған сенім білдіріп, сырын ақтарады. Бұл қағиданы есте ұстаған абзал.

       Екіншісі, сіз сөйлескелі тұрған жанның да екі көзі, екі құлағы бар, яғни ол да сіз сияқты адам. Ендеше қымсынуға орын жоқ.

Л.Кинг өзі жұмыс жасайтын радиостудияға биржалық аналитика қызметкері, соғыс кезінде жеті неміс ұшағын құлатқан ардагерді шақырады. Онымен қол алысқанда-ақ, алақаны терлеп тұрғанын байқаған Л.Кинг бағдарламаның жартысына дейін, «иә», «жоқ», «білмеймін» деген жауаптан артық сөз шығара алмай, ақыры: «Айтыңызшы,қазір басымыздан бес ұшақ айналса, ал радиостанцияда сіздікі тұрса, ұшар ма едіңіз?, деген сұрақ қояды. Оған «Иә» деген жауап алғаннан соң «Ал қазір неге қобалжып тұрсыз?» деп, біраз қорқыныш туралы сөз етіп, кейіннен бағдарлама қонағы әбден еркін сөйлеп кетеді.

         Л.Кингше: кез-келген ортада сөйлесуге ортақ тақырып бар, құрығанда ауа райынан бастаңыз; Бір сарынды сұрақ қоюдан да аулақ болу керек; Ең басты ереже: тыңдай білу, біреуге уақытша болса да шынайы қызықсаңыз, ол да сізге көңіл аударады; Ым-ишараттардың да алар орны бар. Американың атақты адвокаты Луиса Низераның пікірінше, ишараның көмегімен барша керекті ақпаратты алуға мүмкіндік бар, мәселен, адам аяғын айқастырса, ол өтірік айтып тұр, егер қолды кеудесіне қойып, айқастырса, адам өзін нашар сезінеді; Визуалды контакт орнату, яғни әңгіме барысында адамның көзіне тура қарау, әрине оның әр қимылын бақылаудың керегі жоқ, өйткені ол өзін еркін сезінбеуі мүмкін; Сұхбаттасу сәтті өтуінің тағы бір кепілі: қайсы уақытта да көпшілікті толғандырып жүрген, газет не радио, теледидардан үздіксіз беріліп жатқан жаңалықтар жөнінде бір сәт әңгімелесу.

           Жұлдыздар, спортсмендер, киноактерлер қашан да сөйлесуге дайын, тек журналист оның қазіргі беделіне қарап, оның қарапайым, өзі сияқты адам екендігін ұмытпаса болғаны. Сұрақтың өзі әдетте: «Мен кішкентайымнан сіздің жанкүеріңіз болдым» немесе жас ерекшеліктеріне қарай «Мен жоғарғы лиганың сабында боламын ба деп ойлаушы едім» деген сияқты пікірлер арқылы әңгімелесушіге оның жетістігі барлығының қолынан келетінін тұспалдау.

         Мықты әңгімелесушілерге ортақ қасиеттер: Олар белгілі нәрселерге жаңа көзқараспен қарайды; Мұндай адамдар жан-жақты білімді болып келеді, шет мемлекттерде не болып жатқандығынан хабардар; Олардың мінезіне энтузиазм тән, демек оларды бұл дүниедегінің барлығы қызықтырады және  олар журналистің сұрақтарына да ерекше назар аударады; Олар өздері туралы көп айта бермейді; Олар өздері біліп тұрса да сіздің пікіріңізді сұрайды; Бұл адамдар өздерін сіздің орныңызға қойып, сізді қолдап отырады; Мұндай адамдар әзілді сүйеді; Ондай адамдардың сұхбат жүргізуде өз әдістері бар.

Біз қарастырған кітаптың қорытындысына Л.Кинг былай деп жазды: «Кітаптың оныншы бөлімінде мен The Washington Post газетінің танымал журналистерінің бірі Ширли Повичтің есімін атап кеттім. Оның жеке ұстанымына айналған сөзі: «Әлі дұрыстап жазуға болмайтын мақала жазылған жоқ», бұдан көретініміз журналист мың қайтара бір мақаланы жаза бергенмен, жаңа детальдар, жаңа ойлар ешқашан азаймайды. Тек баспасөзде ғана емес, телевидение, радиода да журналист ұдайы өзін-өзі жетілдіріп отыруы тиіс. Себебі, сіз жақсы маман болсаңыз өте жақсы маман болуға мүмкіндігіңіз бар.