Тарихы терең “Серке” газеті

Тарихы терең “Серке” газеті

Бүкілресейлік бөлік болып табылатын азаттық қозғалысының жаңа кезеңі патшалық Ресейдің шетінде ұлттық баспасөздің дамуымен ,соның ішінде газеттер мен журналдардың жариялануымен ерекшеленді.Осы аталған 1905-1907 жылдардағы оқиғалар Қазақстанда да үлкен қолдау тапты. Қазақ кедейлері патша автократиясына қарсы күреске көтерілген орыс жұмысшылары мен шаруаларынан артта қалғысы келмеді.

Осы күрес барысында Ресей империясының демократиялық күштері цензураның жойылуына қол жеткізе алмады, бірақ сөз бен баспасөз бостандығы жарияланды. Бұл революциялық басылымдардың шығуына, үкіметке қарсы газеттер мен журналдардың шығуына мүмкіндік берді.Дәл осы кезеңде қазақтың тәуелсіз мөрінің алғашқы қарлығаштары пайда болды.

Олардың алғашқысы - 1907 жылы 2 ақпанда Троицк қаласында шыққан" Қазақ газеті". Ол патшалықтың отарлау саясаты туралы ашық жазды және оған қарсы саяси күрес жариялады. Екінші тәуелсіз газет "Серке" ("Лидер") деп аталды , бұл аталған газет "Улфат"татар газетіне қосымша ретінде шыға бастады.

"Серке" газеті Санкт-Петербургта жарық көрді,оның негізгі мақсаты – ислам дүниесін біріктіру арқылы діни біліктілікті көтеру және оқуды,білімді насихаттау болатын. Газет шыққаннан кейін редакцияда полициялар пайда болып бүкіл тиражды тұтқындады, ал редакция қамауға жабылды. Мұның себебі 1907 жылы Міржақып Дулатовтың "Серке" газетінің бірінші санында жарияланған «Жастарға» өлеңі болатын, ол ақынның бірінші орыс революциясы кезінде көрген және бастан кешкен барлық нәрселерін көрсетеді. Сондай-ақ, "Серке" газетінің екінші санында жарияланған Міржақып Дулатовтың «Біздің мақсатымыз» мақаласы шет елдердегі патша саясатынан жеңілген мемлекеттерге қисын келтірді. Бұның барлығы үкімет саясатына қарсы мақала ретінде танылып,газеттің шығуына тыйым салынды.

Барлық қиындықтарды еңсере отырып, "Серке" газетінің негізін қалаушылар прагматикалық білімді және көреген бола білді.Сондай-ақ мақсаттар мен міндеттерді күш қолданбайтын қарсылық пен күрес жолымен қолданыстағы құрылым шеңберінде жүзеге асыруға тырысты.Дегенмен, отаршылдық империялық режимде өмір сүре отырып,аталған газет өз қызметін тоқтатты.Көп кешікпей оның негізін қалаушылар да,авторлары да – озық зиялылар қазақ мәдениетінің,білімінің адал жолында құрбан болды.

Қазіргі кезде баспасөз мәдениетінің ұлттық жаңғыру идеясы сақталды,ал негізгі стратегиялық мақсат – Қазақстан бүгінде Тәуелсіз мемлекет.

Әл-Фараби атындағы Қазақ ҰУ "Журналистика" факультетінің 1 курс студенті Сағатбек Дания Кеңесбекқызы