Күз де келді көңілге бір мұң сыйлап...

Күз де келді көңілге бір мұң сыйлап...

Қыркүйекті артқа тастап Қазанға да аяқ бастық. Күздің ең бір көрікті һәм сұрықсыз кезі енді басталды. Күздің құдіреті неде? Осы бір мезгілдің адам жанына бөлекше әсер етуінде не сыр бар? Санада сұрақ көп. Бір анығы Күз - көңіл сарайымыздың айнасы. Күз - сағыныш. Күз - сезім симфониясы. Бәлкім, Күз - ой-қиялымыздың құндағы. Қалай болса да тылсымына тартар жұмбақтығы - талай ақынның таусылмас тақырыбына айналып қала берері анық. Кей кезде көңіліңді күздің бұлты торласа, жаныңды жапырағын жел тонаған жетім бақтың жалғыздығы жегідей жесе, жүрек дертіңді өлеңнен ізде, жарқыным!  

Бүгін сіздерің назарларыңызға күз жайындағы топтама өлеңдерді ұсынамыз. Маралтай Райымбек, Бауыржан Бабажанұлы, Тоқтарәлі Таңжарық, Ұларбек Дәлей, Қалқаман Сарин секілді өзіндік үні бар ақындардың жүрек мұңына құлақ түрелік...

КҮЗ. АЛМАТЫ.

 

Мен секілді сағына ма түсінде,

Сезе алар ма әкімі әм тұрғыны,

Түсінгеннің бірге кетер ішінде

Алматының бір мұңы бар, бір мұңы!

 

Күрең шашын, алтын сары кірпігін,

Бауырыма басып дел-сал реңін,

Бірге жамап жүрегінің жыртығын

Көшесінде мең-зең болып жүремін.

 

Алматының аспанында бір мұң бар,

Кімдікі ол, соны білмей далмын мен.

О дүние мен бұ дүниелік тұрғындар,

Сенікі ме әлде Аллам – алды кең?!

 

Алматының бір мұңы бар, бір мұңы,

Түсінгеннің бірге кетер ішінде.

Сезе алар ма әкімі әм тұрғыны

Мен секілді сағынар ма түсінде!?

 

Түсіндіре алмаса да өлеңім,

Күз де оған кінәлі емес тегінде.

Тек сол ғана біледі деп себебін,

Раушановтан сұрауым жөн менің де!

 

Алматының көшесінде арман жүр,

Күз келгенін ертең құстар сездірер.

Сонда айтылар, ал әзірге

қалған жыр –

Соры қалың жүрегіңді ездірер.

Маралтай Райымбекұлы ЫБЫРАЕВ

 

КҮЗ. КӨҢІЛ-КҮЙ

 

Осы күздің аспаны жылауық тым,

Сәл жымиса қайтеді бірауық Күн.

Көз жасыңды қайтсін ел…

Боқтайды кеп,

құлаған мас шетіне бір арықтың.

 

Ұйқы қашып, мәңгірсе бір

басыңыз,

Ұзақ түнге терезе — сырласыңыз.

Өршелене оны да сабалайды

Әлденеге ызалы ұрғашы-күз.

 

Неге сонша жылайды, (тұспал ма екен?…)

Бағын әлде байлады, іштар бөтен.

Әлде бәрі бір күнде кетіп қалып

Кеулін әбден босатқан құстар ма екен?

 

Жаңбыр ғана шаяр деп мына шерді,

Содан ақыл берді ме, мұң әсерлі.

…Мені-дағы көп достар сатып кетті,

Өлгем жоқ қой, (жылағам, рас, енді…).

 

Мөлдір бұлттан пәренжі жамылды Ай да,

Шаршады ғой… аспан сәл дамылдай ма?

“Жылама енді, сүрткін деп, көз жасыңды”

Ақыл айтар күзге ешкім табылмай ма?

 

Мен-ақ ақыл айтар ем, түсін, бірақ…

Біреу алып кеткендей күшімді нақ.

Айқайлаймын, дауысым шығар емес,

Тұр, өйткені, менің де ішім жылап.

 

Көңілдің көп бояуы оңар шерден,

Бізге-дағы көп адам болар сенген.

Сол сенімнен шығайық, жылама, Күз,

…Алдыменен сен тоқта, содан соң мен.

Бауыржан Бабажанұлы

 

Күз элегиясы 

 

Күз.

Солғын жапырақтардың сарғыш бояуы

Ескі ғашықтың есіл жүзіндей

Сағыныш лебін сапырған.

Дала бір кезген дәруіштердің

құм жұтқан құбыла ізіндей

Естеліктерді өткен күн өрнегі жасырған.

 

Өткен күн жасырған естеліктерді оята алмай,

Қараша желі боздайды демімен «аптап»,

(Айтпақ боламыз екеуміз қосыла ыңылдап әлдебір әнді).

Иесіз иен қиырға қыдырған жолдай,

Жапырақтармен көмілген

Сүрлеусіз соқпақ

Адастым сенен,

Сол үшін кешірші мәңгі.

Адастым тағы өзіңнен,

есіл ғашығым,

Көңілсіз дүние төсінде көз жасым ақты,

Көкірегімде киік күн өртеніп батты...

 

...Жадыма сіңіп

жабықтым сарғыш бояуың

Есіл ғашықтың ескірген күңгірт жүзіндей,

Сен тілсіз діріл қағасың, солғын жапырақ,

Мен үнсіз мұңға батамын айсыз түніңдей...

Құлазыр жолдар бейуаққы

Кешсең ой ауыр:

Күбір қағады Көлеңке ымырт гүліндей,

Көзінде күзгі суреттер жым-жырт атырап...

......................................................................

...Қом судан ұшқан қаздардың соңғы күйіндей

Қайғымды кіммен бөлісем, қара топырақ?..

Тоқтарәлі Таңжарық


 

Күз жыры

 

Сарым мұңлығым!

Сағыныштан күзде сен,

Махаббаттан, менен күдер үзбесең.

Сары жапырақ арасынан табылам,

Егер мені есіңе алып іздесең.

 

Қуанышы құм астына көмілген,

Ақын ем мен аянбаған өмірден.

Күздің сары жапырағы ем төгілген,

Күздің суық жасы едім мен егілген.

 

Бейуақта қарсы алдыңды кес-кестеп,

Бейуаз бақты жұлқыласа кешкі өкпек.

Саған деген сағынышым деп ойла,

Жылап жатқан жапырақты етбеттеп.

 

Сайтан мезгіл сарқып айтып тәтті әнді,

“Бәрі менің еркімде” - деп мақтанды.

Мекеніне мұңын шағып соңғы рет,

Жыл құстары қошын айтып аттанды.

 

Жыл құстары,

Сап түзеді түстікке,

Көрдің бе, әне, өткізгендей істікке.

Ең соңында барады ұшып үш аққу,

Ең соңында барады ұшып үш нүкте...

 

Сары мұңлығым!

Сәт тілеймін саған да,

Сәт тілеймін, сағыныш толы ғаламға.

Сен әкелген сағынышым сан жетпес,

Сілкілесіп мәңгі кетер санамда,

Сілкілесіп мәңгі кетер жағамда!!!

Қош, оралмайтын жыл құсым...

Ұларбек Дәлейұлы

КҮЗГІ КӨРІНІС 

 

Көңілді қоңыр салқын саз жүдетіп,

Көз жетті кеткеніне жаздың өтіп.

Құлайды жапырақтар құба талдан,

Күрең күз құдіретіне тағзым етіп.

 

Кеші еді солқылдаған күздің суық,

Не шара, жасыл жаздан үздірсе үміт?

Базары тарқап кеткен бақ ішінде

Күтіп тұр әлдекімді Қыз күрсініп.

 

Жас талдың аптыққан жел есін алды,

Құрғырдың қылығы жоқ еш ұнамды.

Жылаған жапырақтың жетім күйі,

Әп сәтте көңіліме көшіп алды.

 

Арқанын өңменімнен өтті желі,

Күдерін қайтқан құстан көк те үзеді,

Бозбауыр бала бұлттар боздап тұрып,

Бораған қыстан хабар жеткізеді.

 

Бәлкім бұл кездесу ме тұңғыш, әппақ?

Бақтағы қыз да сабыр тұрды сақтап.

...Бір жігіт сұр көшеге көрік беріп,

Келеді қызыл – жасыл гүл құшақтап.

 

Елемей қырды гүлсіз, күнді нұрсыз,

Кездесіп тұрды екеуі. ...Тұрмын үнсіз.

Батырған мені мұңға қоңыр Күз бен

Жігіттің қолындағы гүл ғұмырсыз...

Қалқаман Сарин

Дайындаған: Шерхан Талап

Ш. Талап