Ұлы депрессиядан ең ұлы державаға...

Ұлы депрессиядан ең ұлы державаға...
Фото: vilingstore.net

Депрессия – тікелей аудармасында күйзеліс деген мағынан бергенімен, кей жағдайда тек күйзелісті емес, құлдырауға жеткен халықтың күйін көрсетуі де мүмкін. Ал әлемдегі ең ұлы депрессиялардың бірін басынан кешірген – Америка Құрама Штаттары. Бұл оқиға 1930 жылы орын алды... 

Ең қызықты дерек: 1930 жылы АҚШ президенті Герберг Гувер халыққа ресми түрде төмендегі үндеуін жолдады: «елдің іргесі бекіп, ең жаман күндер артта қалды. Елдің экономикасы өз алдына бет алып қарқынды даму керек және сол бағытта келе жатыр». Өкінішке орай бұл үндеу, бұл қуаныш ұлы депрессия кезеңінің басы еді. 

Ең қызықты дерек: халық өздерінің президенттерін жек көрді. Оның сөзіне сенуден бас тартты. Үйлерінен айрылып қалған халық Гувервиляда түнеуге мәжбүр болды. Гувер наны, гувер төсеніші, гувер шошқасы дейтін атаулар пайда бола бастады. 

Ең қызықты дерек: сол кезде чикагалық ұлы гангстер – Аль Капоне халықтың қажеттелігі үшін тегін асханалар желісін ашты. Бұл қоғамдық ортамен тығыз байланыс жасау үшін өте маңызды болды. Бұл әрекеті үшін оны миллиондаған адам жақсы көрді. Аль Капоне сол кездің өзінде «қарапайым адамдар әлемі» дейтін ұғымның ең биік тұлғасы болып саналды. 

Ең қызықты дерек: ең ұлы депрессияның басталуына себепкер болған дүние 1929 жылы орын алды. Бұл биржаның құлауы еді. 1929 жылы 29 қазан, сейсенбі күні таңда АҚШ биржасы 14 миллиард доллардан айрылып қалды. Бұл қазіргі кезбен салыстырған кезде 500 миллиард долларды құрайды. 

Ең қызықты дерек: бір қызықы АҚШ-тағы ұлы депрессия алып державаның қалыптасуына тікелей әсер етті. Бұл бұл елдің тарихындағы үлген өзгеріске алып келді. Мәселен жаңа үлгідегі киім-кешек пен әйелдер талғамына арналған аксессуарлар пайда болды: биік өкшелер, қол жетімді бет күтіміне арналған бұйымдар дамыды. 

Ең қызықты дерек: ұлы депрессия кезінде халықтың 25 пайызы ғана жұмыспен қамтылды. Бұл деген сөз әрбір төртінші адам ғана жұмыс жасады. Бірақ бұл жаппай халықтың жұмыс көзін таппауына әсерін тигізе алмады. Халық тегін жұмыс істеді. 

Ең қызықты дерек: халық жұмыссыз бола тұра мәдениеттен алыстаған жоқ. Елдің 65 пайызы кино көру үшін кинотеатрлардың алдында кезекке тұрды. 

Қорыта келгенде АҚШ-та орын алған ұлы депрессия кезеңі елді он жылдан кейін әлем танымастай державаға айналдырды. Бұл әлем тарихындағы ең үлкен революциялық өзгеріс болып қала бермек. 

М. Ақан