Жас келе уақыт неге жылдам өтіп жатқандай көрінеді?
Таң атады, кеш батады. Күнделікті күйбең тіршілікпен бір күннің қалай өте шыққанын аңғармай қаламыз. Уақыт зулап өтіп бара жатқандай. Ал бала кезде ше?
Бала кезде бәрі басқаша секілді еді. Уақыт ұзақ болып көрінетін. Кейде күткен күніңді жеткізе алмай сарылушы едік. Есеюді аңсайтынбыз. Қалаған дүниемізге қол жеткізіп, қиялдағы таңғажайып ойларды жүзеге асыруға асығатынбыз. Есейгенде бәріне уақыт тапшы болып тұрғандай көрінеді.
Жас келе уақыт жылдам өтіп жатқандай көрінетіні рас. Кеше ғана жиырма бесте болып, бүгін отыздан асып, ертең қырыққа таяп қалғанын аңғармай қалған жандар аз емес. Олардың қатарында өзіңіз де болсаңыз, таң қалмаңыз. Сынаптай сырғыған уақыт деп бекер айтпаса керек.
Есейгенде уақыттың неге жылдам өтетінін әркім әрқалай түсіндіреді. Осы орайда уақыт шынымен жылдам өте ме? Жылдам өтуі мүмкін емес қой. Жуырда АҚШ-ғы Дьюк университетінің профессоры Адриан Беджан бұл құбылысты өз зерттеуі бойынша түсіндіріп шығуға тырысыпты.
- Уақыт сол бәз-баяғы қалпында қалады. Тек адам соны әрқалай қабылдай бастайды. Бірде тез өтіп жатқандай көрінеді. Енді бірде уақыт тоқтап қалғандай көрінеді.
Жас кезде ми барлық ақпаратты жылдам қабылдайды әрі тез қорытынды шығарады. Сондықтан да адамға уақыт жай өтіп жатқандай сезіледі. Есейе келе когнитивтік қызмет өзгере бастайды. Мидың қабылдауы да бәсеңдеп, уақыттан қалып бара жатқандай күйге салады. Осыдан барып адамға уақыт жылдам өтіп жатқандай әсер етеді, - дейді ғалым.
Зерттеуге саккад тәжірибесін де негізге алған. Көзді жылдам бір бағытқа бұрғанда ми визуалды ақпаратты қабылдап үлгеруі керек. Жас кезде ми жылдам қабылдаса, есейгенде қабылдау уақыты арта түседі.
Зерттеуші маман есейгенде уақыттың жылдам өтіп жатқанын сезінбеудің жолын да қарастырыпты. Ол үшін ұйқыны реттеу маңызды екен.
- Уақытылы тынығып, уақытылы ояну - мидың жұмысын жақсартады. Нәтижесінде ақпаратты қабылдау да жақсара түседі, - дейді Адриан.
Ө. Сансызбай